Hơn 60.000ha đất ở TPHCM có thể phát triển đô thị TOD

TPHCM đang đứng trước cơ hội lớn với hơn 60.000ha đất có tiềm năng phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD).

Khu vực ga Phước Long tuyến Metro số 1 (TPHCM) sẽ thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú
Khu vực ga Phước Long tuyến Metro số 1 (TPHCM) sẽ thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú

Thông tin trên được ông Nguyễn Anh Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật (Sở Xây dựng TPHCM) cho biết tại hội thảo "Giải pháp triển khai mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại TPHCM", ngày 25.2.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Xuân Cường cho biết, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 188 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội, TPHCM.

Đến năm 2035, TPHCM dự kiến hoàn thành 355km đường sắt đô thị. Trong Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060, thành phố đã quy hoạch nhiều khu vực phát triển TOD.

Cuối năm 2024, TPHCM công bố kế hoạch triển khai 11 khu TOD dọc các tuyến metro và Vành đai 3, tận dụng cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98.

Mô hình TOD được kỳ vọng tối đa hóa giá trị đất đai quanh các nhà ga, tạo nguồn vốn tái đầu tư hạ tầng giao thông. Đồng thời, TOD hình thành các đô thị nén tại các nút giao thông trọng điểm, từ đó tăng lượng hành khách cho hệ thống giao thông công cộng.

Một khu đất dọc dự án Metro số 2 tại quận Tân Phú (TPHCM) sẽ thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú
Một khu đất dọc dự án Metro số 2 tại quận Tân Phú (TPHCM) sẽ thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú

Ông Phan Công Bằng - Trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị TPHCM (MAUR), cho biết lộ trình phát triển đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188 và mô hình TOD đang có nhiều thuận lợi nhờ cơ chế đặc biệt như chỉ định thầu, tư vấn xây lắp.

"TOD gắn với đường sắt đô thị giúp đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian triển khai. Điển hình, tuyến Metro số 2 đã hoàn tất giải phóng mặt bằng, sẵn sàng phát triển theo mô hình TOD" - ông Bằng nói.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật (Sở Xây dựng TPHCM), nghiên cứu cho thấy thành phố có hơn 60.000ha đất tiềm năng để phát triển TOD.

Trong đó, khoảng 32.000ha là đất nông nghiệp và đất trống có tính khả thi cao, 9.000ha là đất sản xuất và đất chuyển đổi chức năng, 23.000ha còn lại nằm trong khu dân cư hiện hữu hoặc khu vực khuyến khích tái phát triển.

Một trong những thách thức lớn khi phát triển TOD tại TPHCM là cơ chế thu hồi và xác định giá trị đất. Thành phố đang nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm quốc tế để áp dụng các chính sách đặc thù, thúc đẩy mạng lưới đường sắt đô thị.

Giải pháp đặt ra là triển khai thí điểm tại một số vị trí, từ đó điều chỉnh cơ chế cho phù hợp. Đồng thời, cần phân kỳ phát triển hợp lý, huy động nguồn lực xã hội hóa và tổ chức lại quy hoạch quanh nhà ga, điều chỉnh chức năng sử dụng đất để tối ưu hiệu quả khai thác.

Khu vực Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình sẽ được thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú
Khu vực Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình sẽ được thí điểm mô hình TOD. Ảnh: Anh Tú

TS Nguyễn Hoàng Tùng - Phó nhóm TOD (chương trình Hạ tầng và thành phố xanh - GCIP), cho biết một mô hình TOD hoàn chỉnh phải trải qua các bước quy hoạch, thiết kế, đầu tư xây dựng và vận hành, với sự liên kết chặt chẽ giữa đường sắt và đô thị.

Theo ông Tùng, khung pháp lý và quy hoạch tích hợp là nền tảng quan trọng. Đồng thời, cần khuyến khích hợp tác công - tư (PPP) để huy động vốn, giảm rủi ro, kết hợp cơ chế thu giá trị gia tăng từ đất nhằm tái đầu tư hạ tầng.

Tuy nhiên, rào cản lớn của TOD là thể chế phức tạp, có thể khiến dự án chậm tiến độ, đội vốn. Với mục tiêu tham vọng của TPHCM, ông Tùng đề xuất quy hoạch TOD bài bản theo hành lang metro, tập trung vào từng nhà ga với thiết kế linh hoạt, tạo bản sắc đô thị thay vì rập khuôn.

Nguồn: laodong.vn